„Dzięki udziałowi w Międzynarodowym Warsztacie Genderowym w 2014 roku zdałam sobie sprawę, że jestem feministką. To wydarzenie poszerza horyzonty i kształtuje osobowość”, oceniła uczestniczka Anna Arganashvili z gruzińskiego NGO Partnership for Human Rights. Co wyróżniło tegoroczną edycję spotkania? Jakie tematy i głosy wybrzmiały w Tbilisi?
Gert Röhrborn
Piąty zjazd w ramach corocznych Międzynarodowych Warsztatów Genderowych Fundacji im. Heinricha Bölla przeprowadzono pod hasłem „Kobiety w przestrzeni publicznej: kiedy prywatne staje się polityczne”. W dn. 2-4 marca 2016 roku gruzińskie przedstawicielstwo we współpracy z biurami Europy Środkowo-Wschodniej zaprosiło do dyskusji lokalne aktywistki i ekspertki z Armenii, Białorusi, Czech, Niemiec, Polski, Rosji, Ukrainy i Turcji. Poprzednie edycje stałego formatu Fundacji miały miejsce w Tbilisi, Kijowie, Berlinie i Warszawie miały bardziej zamknięty charakter. Natomiast tegoroczne warsztaty zrealizowano jako otwarte, wspólne wydarzenie edukacyjne-kulturalne dla wszystkich zainteresowanych.
Mimo istotnych różnic wynikających z lokalnej specyfiki i politycznej dynamiki w wymienionych krajach, omawianie poszczególnych przypadków ujawnia znaczące podobieństwa i ukryte powiązania w obszarze równouprawnienia oraz walki z dyskryminacją i przemocą. Pouczające jest porównanie, przykładowo, bogatej, trzydziestoletniej historii współczesnego tureckiego ruchu feministycznego ze strategiami rosyjskich i ukraińskich dziennikarek i blogerek. Warsztat pozwolił pogłębić wiedzę o sposobach „przemycenia” feministycznych treści w magazynach lifestylowych i mediach społecznościowych, czy też zwalczania karygodnej „tradycji” porywania dziewcząt i zabijania „nieposłusznych” kobiet w Gruzji. Bardzo ciekawe były również wątki dotyczące płciowego wymiaru przestrzeni publicznej na przykładzie nowatorskiej architektury w Austrii i aktywistycznych festiwalów LGBT w Białorusi.
Jak funkcjonują kobiety w męskim świecie? Jak można skutecznie działać na rzecz równych szans i antydyskryminacji? Te pytania wyznaczały motyw przewodni owocnych, czasem emocjonalnych obrad. Przy tematach takich jak prostytucja, formy i treści edukacji równościowej oraz mechanizmy równej reprezentacji orędowniczki ewolucyjno-liberalnych i rewolucyjno-lewicowych rozwiązań konkurowały o względy publiczności mocnymi argumentami.
Dużo materiału do refleksji zaoferowały szczególnie uczestniczki panelu prawniczego. Prof. Ulrike Schultz na przykładzie rozwoju orzecznictwa niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego przedstawiła rolę zmaskulinizowanego środowiska sędziowskiego w urzeczywistnieniu ogólnej zasady równouprawnienia mężczyzn i kobiet w życiu publicznym i prywatnym jako fundamentu powojennej ustawy zasadniczej.
Z kolej prof. Monika Płatek w swojej prezentacji słusznie zwróciła uwagę na to, że prawodawstwo niestety nie działa neutralnie – nie człowiek, a mężczyzna jest punktem odniesienia prawa, a ten przywilej utrzymują siły polityczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe. Jej zdaniem, należy walczyć nie tylko o przyjmowanie przepisów zgodnych z naczelną zasadą równości, lecz także dbać o ich przestrzeganie w odpowiednim duchu.
Relacje ze kulturalnych wydarzeń towarzyszących Międzynarodowemu Warsztatowi Genderowemu można przeczytać w języku angielskim na stronie biura w Tbilisi. Wkrótce zostanie wydania publikacja z artykułami ekspertek i aktywistek uczestniczących w warsztacie.
Program
Panel I: Spaces for Modern Feminist Activism. Moderator: Etuna Nogaideli, Heinrich Böll Foundation South Caucasus.
- Why feminism today needs intersectionality? - Natia Gvianishvili, Director of Women’s Initiatives Supporting Group (WISG), Georgia.
- Feminism and Russian media: personal experience and observations - Bella Rapoport, Feminist Journalist, Russia.
- Watching movies, establishing language: reinforcement of LGBTQ communities in Minsk -Andrei Karpeka, Co-coordinator of Meta-queer Fest in Minsk, Belarus.
- Targeting gender issues in media - Iryna Slavinska, Journalist, Ukraine.
Panel II: Transforming Feminist Agenda into Politics. Moderator: Gert Röhrborn, Heinrich Böll Foundation Poland
- Politicizing feminist will: values VS political realities - Khatuna Samnidze, Chairperson of the Republican Party, Georgia.
- CEDAW Concluding observations to Russia: history, analysis and expectations - Mari Davtyan, Lawyer, Feminist, Women’s rights expert, Russia.
- Kurdish women – Feminism and Politics - Hacer Özmen, Member of council, People's Democratic Party (HDP), Turkey.
Panel III: Feminist Debates in Academic Spaces. Moderator: Irina Kosterina, Heinrich Böll Foundation Russia.
- Curriculum as a site of struggle: Fitting Gender Studies into the existing knowledge hierarchies - Tamar Tskhadadze, Philosopher, Professor at the Ilia State University, Georgia.
- Gender Studies in Poland: balance of two decades - Agnieszka Mrozik, Researcher at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences, Poland.
- The Nascent Debate: Gender Related Research’s Value Added Compared to Donor Driven Experiences of the Past - Nvard Manasyan, Education Expert, Armenia.
Panel IV: Gender Equality in Law: Experience and Challenges. Moderator: Tamara Gurchiani, Lawyer, Georgia.
- Equal rights for men and women in Germany: How a constitutional principle was transformed into reality - Keynote speaker Ulrike Schultz, Lawyer and Senior Academic at the Fern Universität in Hagen, Germany. Presentation Part 2
- Changes in legislation for gender-sensitive justice - Anna Arganashvili, Partnership for Human Rights, Georgia.
- European framework of gender issues integrated in constitutionalism - Monika Płatek, Professor of Law and Head of Criminology Department at Institute of Criminal Law, Poland.
Panel VI: Mobilization of Women’s Groups: Challenges and Setbacks. Moderator: Anna Dovgopol, Heinrich Böll Foundation Ukraine.
- What happened on 25.11.2014 - Baia Pataraia, Lawyer, Member of “Women’s Movement in Georgia”, Georgia.
- Shared space and collective leisure time as mobilization tools -Anna Khvyl, Researcher and activist in several initiatives (including Feminist Workshop and Neighbourhood Festival), Ukraine.
- Women Artchitects and Gender Mainstreaming in Urban Planning - Milota Sidorova, Urban designer, Czech Republic, Presentation Part 2
- Mobilization of women in Turkey for their own agenda: basic issues of struggle and campaigns - Irem Yilmaz, Istanbul Feminist Collective, Turkey.
Dodatkowa lektura:
"Jesteśmy, ale nas nie ma. Kobiety w polityce międzynarodowej" autorstwa dr Iwony Reichardt.
